Waarom je hoofd altijd 'aan' staat bij ADHD – en wat je eraan kunt doen

Je hoofd lijkt nooit uit te staan.

Alsof je continu 'aan' staat, alert, denkend, voelend, overprikkeld.

Voor veel mensen met ADHD of een neurodivers brein is dit een dagelijkse realiteit.

En dat is niet alleen mentaal: het is een lichamelijk verhaal.

Want je zenuwstelsel, je brein en je lichaam zijn geen losse onderdelen.

Ze vormen samen één geheel – een slim, beschermend systeem dat voortdurend probeert om jou veilig te houden.

In dit blog duiken we in dat systeem. Ik leg uit uit hoe jouw zenuwstelsel werkt, waarom het soms overactief raakt, en wat dat betekent voor jouw dagelijks leven.

Dit geldt zowel voor mannen (ADHD bij mannen) als vrouwen (ADHD bij vrouwen), al uit zich dat vaak verschillend – iets waar ik in eerdere blogs uitgebreider op inga.

Je lichaam is voortdurend bezig met risicomanagement.

Het beoordeelt prikkels en situaties op mogelijke dreiging en bereidt zich voor.

Dat doet het onder andere via het zenuwstelsel en het brein.

Deze maken voorspellingen over wat er kan gebeuren en activeren alvast beschermingsmechanismen. Je lichaam is ook een kompas maar kan soms niet helemaal de juiste richting bepalen.

Soms is dat functioneel – zoals pijn of moeheid om je tot rust te dwingen.

Maar bij langdurige stress, trauma of adhd, hsp en i.c.m. hb kan dat systeem overgevoelig raken. Het staat dan als het ware permanent op scherp: overbezorgd.

En dat voel jij als onrust, spanning, brain fog of pijn – ook al is er geen directe reden.

Voor o.a. ondernemers met adhd is dit een onderbelicht thema – ze zoeken naar verklaringen, terwijl het systeem allang op rood staat.

Wat we voelen, denken en doen is niet alleen een kwestie van 'mentaal zijn'.

Emoties en gedachten zitten ook in het lichaam. Dit noemen we belichaamde cognitie. Pijn, vermoeidheid of emotionele lading zijn lichamelijk voelbaar.

En omgekeerd: wat je denkt, beïnvloedt hoe je je voelt.

Dit werkt op basis van complexe interactie tussen hersengebieden, zenuwen, immuunsysteem en je hormonale balans. Het lichaam reageert zelfs op subtiele signalen van sociale afwijzing of slaaptekort alsof er fysiek gevaar is. Dat maakt dat focussen lastig voor mensen met ADHD of HSP soms kunnen ze intens reageren op ogenschijnlijk kleine prikkels.

Wat je brein doet, is voortdurend voorspellen.

Over je omgeving, je emoties en je lichamelijke staat.

Het vergelijkt wat het verwacht met wat er daadwerkelijk binnenkomt via zintuigen en lichaamssignalen.

Klopt het niet? Dan grijpt het in – vaak met beschermende reacties zoals spanning, pijn of uitputting.

Als je zenuwstelsel overgevoelig is geworden, kunnen die voorspellingen steeds vaker 'fout' zijn – wat leidt tot chronische klachten zonder duidelijke oorzaak.

Dit kan dus lastig zijn wanneer je nog twijfelt of je überhaupt adhd hebt, is het adhd of overgevoeligheid. Wanneer je systeem voortdurend alert is op dreiging, beïnvloedt dat je zelfvertrouwen, je planning en de manier waarop je keuzes maakt.

Dit voelt dus letterlijk als alle ballen in de lucht houden met een 10-0 achterstand.

Je 'aan' staan is niet alleen een fysiologisch verhaal, maar ook een psychologisch patroon. Volgens de ego-depletie theorie is wilskracht als een batterij die leeg raakt.

Toch is deze theorie inmiddels genuanceerd. Je mentale uitputting lijkt niet per se samen te hangen met een lage bloedsuikerspiegel of een tekort aan energie.

Wat wel impact heeft: het gevoel van autonomie, het vertrouwen in jezelf, overzicht en het gevoel van controle. Dáár zit een sleutel om weer rust te krijgen in je hoofd.

Mensen met ADHD raken niet 'leeg' door te weinig energie, maar door een teveel aan onduidelijkheid, druk of sociale spanning.

En wat er dan gebeurt is het alom bekende gevoel van overweldigd zijn.

De klassieke stressreactie – vechten, vluchten, pleasen of bevriezen – wordt gestuurd door je autonome zenuwstelsel. Bij neuro divergente mensen kan deze sneller en vaker actief zijn. De HPA-as (hypothalamus, hypofyse, bijnieren) speelt hierin een centrale rol en zorgt voor aanmaak van cortisol en adrenaline. Oxytocine, het hormoon dat sociale verbinding stimuleert, wordt juist minder aangemaakt bij langdurige stress.

Dat maakt dat mensen zich niet alleen gestrest, maar ook eenzaam of afgesneden kunnen voelen. En dat kan natuurlijk vervelende gevolgen hebben wanneer je als adhd'er in een relatie zit of zelf met een adhd'er in een relatie zit.

Interoceptie – het waarnemen van signalen uit je eigen lichaam – is cruciaal voor regulatie. Maar bij veel mensen met ADHD is deze waarneming verstoord.

Je voelt bijvoorbeeld honger, dorst of vermoeidheid te laat of juist te sterk.

Dit komt doordat de feedback tussen lichaam en brein niet optimaal verloopt.

Het brein maakt dan verkeerde voorspellingen: het voelt gevaar waar het er niet is, of negeert signalen die belangrijk zijn. Daardoor kun je jezelf verliezen in actie, hyperfocus of juist vastlopen in een shutdown. En juist dit patroon – niet voelen, doorgaan, crashen is minder bekend bij mensen dan het stereotype beeld van altijd druk doen en sleutels kwijt zijn.

Herstel van het zenuwstelsel begint vaak niet bij structuur of tips, maar bij verbinding. Liefde, aanraking, gezien worden – dit zijn biologische veiligheidssignalen die het zenuwstelsel kalmeren. Micromomenten van liefde – oogcontact, een oprechte glimlach, nabijheid – activeren de ventrale vaguszenuw. Dit geeft een seintje aan je lichaam: het is veilig, je mag ontspannen. Positieve sociale interactie, een rustige ademhaling of zelfs mildheid naar jezelf zijn krachtige manieren om je zenuwstelsel te reguleren.

Dit klinkt natuurlijk voor sommigen als zweverig maar is enorm cruciaal voor bijvoorbeeld de werkvloer. Dit is het verschil of je wel of niet veilig voelt om te delen dat je adhd hebt.

Wat je voelt, denkt of ervaart is niet raar, zwak of fout.

Het is een uiting van een systeem dat zijn werk doet.

Je hoofd staat aan, omdat jouw lichaam en brein op scherp staan – vaak al jarenlang.

Dat verdient geen oordeel, maar begrip en actie.

Ook negatieve overtuigingen over jezelf spelen hierin een rol – en houden het systeem actief maar hebben dus ook een gevolg voor jouw zelfbeeld.

Je bent niet je onrust of je overprikkeling.

Je bent iemand met een krachtig, gevoelig systeem dat veiligheid zoekt.

Wat je lichaam aangeeft, heeft betekenis.

En hoe meer je dat begrijpt, hoe minder het je hoeft te overspoelen.

Daarom adviseer ik ook om te starten met persoonlijk leiderschap middels zelfregulatie.

In dit blog heb je gelezen hoe het zenuwstelsel werkt bij ADHD, waarom het soms overactief raakt, en hoe dat zich uit in jouw dagelijks leven – van stress en uitputting tot moeite met regulatie en verbinding. Het is niet alleen een fysiologisch verhaal, maar raakt ook aan thema’s als zingeving en betekenis vinden.

Kijk vandaag eens niet naar wat er ‘mis’ is met jou, maar naar wat jouw lichaam probeert te vertellen. Wil je hier verder in verdiepen?

Dan ben je welkom om samen te kijken wat jouw systeem nodig heeft.

Want als je je zenuwstelsel begrijpt, kun je rust creëren.

Niet door harder je best te doen, maar door milder met jezelf te zijn.

Ik help ondernemers, leiders en professionals met een druk brein om hun gedachten, gevoel en gedrag middels leiderschap te versterken. Met tools die echt bij ze passen.

Laten we het samen onderzoeken. Plan een match call gesprek.