Zingeving bij ADHD: richting vinden in een druk hoofd en leven

Je hebt alles wat je dacht te willen: een fijne baan, een goed netwerk, misschien een gezin. Toch sluipt er 's avonds, tussen het opruimen van je mailbox en het wegwerken van de laatste to-do's, een vraag je hoofd binnen: is dit het nou?

Die vraag is niet uniek. Iedereen stelt hem zich vroeg of laat.

Maar voor mensen met ADHD, HSP & HB of een ander neurodivers brein voelt hij vaak intenser, dringender. Alsof de wereld sneller draait dan jij kunt bijbenen en je ondertussen moet bedenken wat jouw plek daarin is.

Soms weet je niet zeker of je ADHD hebt, of je herkent je in de kenmerken zonder officiële diagnose. Of je bent hoogbegaafd en merkt dat je hoofd overloopt, dat je constant alles overdenkt en niets echt voelt landen. Misschien ben je vrouw en werd je ADHD pas op latere leeftijd herkend, of ben je man en leer je nu pas je eigen gebruiksaanwijzing begrijpen.

Je staat midden in het leven. Er is al veel gebeurd, en er komt nog veel aan.

Mensen om je heen worden ziek, vallen weg, kiezen nieuwe wegen.

Je bent je bewust van de eindigheid van dingen.

Tegelijkertijd leef je in een tijd van permanente afleiding, waar de ene impuls nog niet is verwerkt of de volgende al komt.

De vraag naar betekenis verdwijnt daar niet door. Integendeel, ze wordt juist luider.

Zingeving wordt vaak verward met doelen stellen of 'ergens voor gaan'.

Maar het is meer dan dat.

Wetenschappelijk gezien kent zingeving drie facetten:

• coherentie

• doelgerichtheid

• significantie

Coherentie gaat over het begrijpen van je leven.

Doelgerichtheid gaat over waar je heen wilt

Significantie gaat over de vraag of je leven waardevol is.

Alle drie zijn ze nodig om een gevoel van betekenis te ervaren.

Voor mensen met ADHD of een ander neurodivers profiel is het vinden van betekenis een uitdaging. Niet omdat ze minder willen, maar juist omdat ze vaak meer voelen, meer denken en meer willen dan ze kunnen bijbenen.

Ze zijn gevoelig voor onrecht, verlangen naar verdieping, maar raken ook snel overprikkeld. Het hoofd staat zelden stil. Dat maakt de zoektocht naar richting complex, maar ook des te urgenter. Lees ook over ADHD, stemmingswisselingen en intensiteit, of hoe alle ballen hooghouden bij ADHD je innerlijke rust kan ondermijnen.

Volgens de zelfdeterminatietheorie zijn autonomie, verbondenheid en competentie de drie psychologische basisbehoeften die ons welzijn bepalen.

Wanneer deze worden vervuld, ervaren we als vanzelf zingeving.

Kennisinstituut voor Leiderschap en vitaliteit Chivo is aan het onderzoeken en heeft sterke aannames dat ook rechtvaardigheid een rol speelt. Niet alleen mogen zijn wie je bent, maar ook eerlijk behandeld worden en mogen bijdragen, blijkt van grote invloed op het gevoel van betekenis.

Hoe je met zelfregulatie en leiderschap deze behoeften kunt ondersteunen is cruciaal.

Wanneer de wereld chaotisch is en je geen grip ervaart, lijdt de coherentie.

Wanneer je geen doelen hebt die bij je passen, verdwijnt de richting.

En zonder waardering of verbinding verdwijnt de ervaring van waarde.

Dit geldt voor iedereen, maar bij ADHD zijn de schommelingen vaak groter.

Er is meer drive, maar ook meer frustratie wanneer dingen niet lukken.

Herken je dat? Misschien helpt dit stuk over ADHD en overweldigd zijn door keuzestress.

De Terror Management theorie stelt dat onze angst voor de dood ons drijft tot het creëren van betekenis. Die betekenis vinden we in culturele wereldbeelden en in eigenwaarde. Je leven voelt pas waardevol als het aansluit bij wat jij – of jouw cultuur – als belangrijk beschouwt. Juist mensen die veel nadenken, zoals vaak het geval is bij hoogopgeleide neuro divergente professionals, voelen deze spanning tussen sterfelijkheid en betekenis extra sterk. Ze zoeken naar iets dat blijft, iets dat groter is dan zijzelf.

Ontdek hoe negatieve overtuigingen hierin kunnen doorwerken.

Zingeving vraagt geen geluk, geen constante positieve energie.

Sterker nog: het kan ontstaan uit vrijwillig lijden – dingen doen die zwaar zijn, maar belangrijk. Zoals zorgen voor een zieke ouder, een boek schrijven, of elke dag opstaan voor je kinderen terwijl je zelf moe bent.

Dat is eudaimonisch leven: leven vanuit waarden, niet vanuit gemak.

Begin bij je basisbehoeften.

Waar voel je autonomie, waar juist niet?

Waar is verbinding, waar mis je die?

Wanneer voel je je competent?

Stel jezelf eenvoudige vragen: wat vond ik vroeger belangrijk?

Wat vind ik nu de moeite waard?

Waar wil ik aan bijdragen?

Maak kleine stappen.

Betekenis zit niet alleen in grote doelen, maar ook in het dagelijks moment waarop je kiest voor dat wat er voor jou toe doet.

Tips over ADHD, plannen en overzicht kunnen je hierin ondersteunen.

Zingeving op zichzelf nastreven is niet nodig.

Ondanks dat belangrijke vragen je wellicht dagelijks bezig kunnen houden.

Het bevredigen van psychologische basisbehoeften leidt namelijk naar zingeving.

Zeker als je leeft met ADHD of een ander intens brein. In een wereld vol ruis is het de betekenis die rust geeft. Niet omdat het antwoord vaststaat, maar omdat je weet welke richting je op wilt.

Omdat je voelt: ik doe ertoe.

Wil je jouw richting herontdekken?

Of onderzoeken wat jou vandaag betekenis kan geven?

Dan is nu het moment om stil te staan.

En te kiezen voor jezelf, voor waarde en voor zin.

Ben jij ondernemer, professional of leidinggevende, of werk je in een organisatie waar zingeving en het belang van een inclusieve omgeving speelt?

Ontdek dan hoe 1-op-1 coaching op zingeving jou of je organisatie kan helpen richting, rust en betekenis te vinden.