ADHD zit erfelijk in je (familie)systeem – letterlijk en figuurlijk

Je voelt je moe. Gesloopt, eigenlijk. Alles is te veel.
Je hoofd doet geen seconde stil, je lijf wil rennen terwijl je agenda volgepropt zit met verplichtingen. En toch blijf je doorgaan. Want het moet nou eenmaal. Of toch niet?

Steeds vaker hoor je mensen om je heen over ADHD. Misschien herken je jezelf in hun verhalen. Of heb je altijd gedacht: "Ik moet me gewoon beter focussen." Tot je ineens ontdekt dat wat jij al je hele leven ervaart, een naam heeft. En misschien nog wel belangrijker: dat je het niet alleen draagt.

Dit blog gaat over ADHD als systeemkwestie. Niet alleen over je brein, maar ook over je familie, je opvoeding en je omgeving. Want ADHD is vaak erfelijk. En de manier waarop het tot uiting komt – of juist jarenlang verborgen blijft – hangt sterk af van hoe jouw systeem erop reageert. Het zit dus vaak diep in het systeem. Letterlijk en figuurlijk.

Lees ook Zelfbeeld bij ADHD: een andere kijk op wie je bent, waarin we laten zien hoe oude overtuigingen zich vormen binnen je gezin en sociale omgeving.
In dit blog neem ik je mee in dat grotere plaatje.
Met herkenbare verhalen, inzichten uit de praktijk en praktische linken naar alles wat jou helpt. Want het ligt niet aan jou. Het ligt aan hoe je systeem werkt.
En dat kun je gaan begrijpen en beïnvloeden.

Of je nou een vrouw met ADHD bent, een man met twijfels, of iemand die gewoon vaak denkt: "Waarom lukt het mij niet gewoon zoals anderen?" — dit blog is voor jou.

Je hoeft geen officiële diagnose te hebben om te voelen dat iets schuurt. Als je vaak overweldigd bent, voortdurend alle ballen in de lucht probeert te houden en stiekem denkt dat je gewoon harder je best moet doen: lees verder. Misschien is het niet jouw karakter, maar je neurobiologie. En dat verandert alles. Lees ook Waarom je hoofd altijd 'aan' staat bij ADHD en Perfectionisme: de blokkade bij ADHD voor herkenning en uitleg.

ADHD is geen ziekte. Het is een neurobiologische afwijking. Geen foutje, geen excuus, maar een andere manier waarop jouw brein werkt. En wat veel mensen niet weten: het is voor zo'n 75% erfelijk. Dat betekent dat je het vaak terugziet in je familie. Soms is het overduidelijk: een ouder die altijd al chaotisch was, of een broer die niet stil kon zitten. Maar soms is het subtieler. Zoals mijn eigen vader: fysiek afwezig, emotioneel onbereikbaar. Nooit gediagnosticeerd, maar achteraf gezien was het zonneklaar. Zelf kreeg ik de diagnose pas op mijn 41ste. Toen vielen de puzzelstukjes eindelijk op hun plek. (Meer hierover in Je ADHD-verhaal vertellen, waarin we de kracht van herkenning en delen bespreken.)

ADHD uit zich nooit hetzelfde. In een gezin kan de ene broer druk, explosief en onhandelbaar lijken, terwijl de ander zich terugtrekt en zich groot houdt. Neem die jongen die ik ooit ontmoette: energiek tot over het randje, totaal onhandelbaar thuis. Maar zijn ouders zetten hem op tennis. Structuur, beweging en competentie ontwikkeling.
Hij bloeide op. Tegen professioneel aan zelfs. Later ging hij studeren, doet het geweldig.

Wat dat zegt? Dat omgeving allesbepalend is. Geef iemand met ADHD iets waar die zich in vast kan bijten – en die energie krijgt richting. Helaas kost dat vaak geld, tijd of kennis. En die luxe heeft niet iedereen. (In het blog Structuur en plannen: de natuurlijke basis voor rust in je ADHD-hoofd lees je hoe je dat soort fundamenten ook zonder tennisbaan kunt bouwen. En in ADHD en actie: microdoelen van 2 minuten zie je hoe klein beginnen groot effect heeft.)

Misschien herken je het: broers of zussen met "last" van ADHD, die vastlopen. Ouders die het niet zien – of het zelf niet doorhebben. Een gevoel van "het ligt aan mij" dat zich als een schaduw over je leven legt. ADHD kan je zelfbeeld aantasten, je motivatie ondermijnen, je keuzes beïnvloeden. Niet omdat jij faalt, maar omdat het systeem nooit echt afgestemd was op wie jij bent. (Lees ook: Dopamine en ADHD: zo werkt je motivatie voor de rol van biochemie in dit patroon. Soms vraag je je af: als mijn vader er wel was geweest, had ik het dan eerder doorgehad? Als mijn omgeving anders had gereageerd, was ik dan minder vastgelopen? Zingeving met ADHD laat zien hoe je opnieuw richting vindt. En Leiderschap en zelfregie: omgaan met chaos in je hoofd biedt tools om uit de mentale mist te stappen.

Een kind met ADHD is niet kapot. Maar als het opgroeit in een omgeving zonder ruimte, structuur of begrip, ontstaan er problemen. School die niet aansluit, ouders die het niet snappen, systemen die willen fixen in plaats van begrijpen. En net als een kind in een klas die niet op hem afgestemd is, kan ook een volwassene in een organisatie vastlopen. Want of je nu zes bent of zesendertig – als de omgeving je dwingt te passen in een mal die niet klopt, gaat je systeem in verzet. Soms stil en vermijdend. Soms luid en explosief. Net als bij dat kind dat wiebelt in z’n stoel of ineens uitbarst. Meer hierover in Gedragsverandering in ADHD-teams, waarin de kracht van leiderschap centraal staat. Of in Neurodivers leiderschap: bouw een team waarin iedereen floreert voor hoe ook volwassenen hun plek kunnen vinden.

We stellen zelden de vraag: "Wat heeft dit kind nodig om te floreren?" in plaats van:

"Hoe maken we dit kind rustig?" Sommige mensen in een gezin met ADHD bloeien op, anderen vallen stil. Is dat hun schuld? Of missen ze simpelweg een omgeving die klopt voor hen? In Structuur in keuzes maken bij ADHD leer je hoe je omgeving je besluitvorming kan versterken of verlammen.

Als jij dit leest en je voelt herkenning: weet dan dat je niet alleen bent. En dat jouw strijd er mag zijn. Je hoeft niet perfect te functioneren. Je hoeft niet alles te kunnen. Wat je wel mag doen? Begrijpen waar jouw gedrag vandaan komt. Patronen leren herkennen.
Je systeem leren kennen. Zodat je niet langer alleen maar probeert te overleven, maar langzaam weer ruimte voelt om te leven. Lees ook Waarom je hoofd altijd 'aan' staat bij ADHD voor inzicht in hoe je zenuwstelsel werkt. Of Concentratie: focusstrategieën bij ADHD voor praktische houvast.

Misschien heb je al van alles geprobeerd: medicatie, therapie, mindfulness of coaching. Misschien werkte het een beetje, of helemaal niet. Maar wat als de sleutel niet alleen in jou zit, maar ook in hoe jouw systeem – je familie, je werk, je leefomgeving – is ingericht?

Jij bent niet te veel. Jij bent precies goed. Je brein werkt anders, ja. Maar dat maakt je niet minder waard. Het maakt je nieuwsgierig, intens, creatief, empathisch. In Groei en persoonlijke ontwikkeling met ADHD lees je hoe die kwaliteiten tot bloei kunnen komen. En veranderen kan maar vereist wel de juist begeleiding en helpt je om jezelf in een ander licht te zien. En met de juiste hulp, omgeving en zelfkennis, kun jij 80% van de tijd oké zijn. En voor die andere 20%? Daar zijn manieren voor. Je hoeft het niet alleen te doen. Lees hier Boosheid bij ADHD in je relatie voor hoe je emoties ook in verbinding kan brengen. Of Open zijn over ADHD op je werk voor tips om het gesprek aan te gaan.

Jij bent niet het probleem – maar misschien wel degene die de patronen als eerste doorbreekt. Door te begrijpen hoe ADHD in je systeem werkt, open je een deur naar erkenning en verandering. Niet als quickfix, maar als eerlijke, moedige stap naar een leven dat klopt bij wie jij bent.

ADHD is vaak erfelijk, diep verweven in je familiegeschiedenis en je dagelijkse routines. Wat je meedraagt is niet altijd zichtbaar – maar het beïnvloedt wel hoe je denkt, voelt en handelt. Je bent niet alleen. En je bent niet gek. Je bent gevoelig, krachtig en complex.

In dit blog namen we je mee langs herkenbare familiedynamieken, erfelijkheid, en de invloed van omgeving. Of je nu net de eerste puzzelstukjes begint te leggen of al langer onderweg bent – je verhaal mag er zijn. Net als jouw manier van leren, werken en leven.

Laat dit blog het begin zijn van een zachtere blik op jezelf. Misschien deel je dit met iemand in je familie. Of misschien plan je een gesprek – met een coach, een collega of gewoon met jezelf. Begin met één gewoonte en start je jouw weg naar rust, regie en ritme— op jouw voorwaarden. En als je merkt dat je hier niet alleen uitkomt, weet dan: je hoeft het niet zelf te doen. Daarom heb ik een aantal trainingen ontwikkeld binnen het programma Get a Grip: voor meer grip op stress, relaties, prestaties, resultaat en gevoel. Wil je verder verdiepen of begeleid worden in jouw proces? Dan kun je ook met mij samenwerken. Neem gerust contact op – ik denk graag met je mee.

Klaar om door te pakken en wil je met verkennen wat de uitdagingen in jouw leven zijn?

Boek nu een match call en we bespreken hoe een coachtraject met mij er uit ziet.