Luisteren met een ADHD-brein: zo word je een betere leider

In veel teams wordt geroepen dat communicatie belangrijk is, maar wordt luisteren vergeten. Zeker als er mensen met ADHD of andere neurodiverse profielen in je team zitten – of als jij zelf zo’n brein hebt – kan luisteren een flinke uitdaging zijn.

Als coach voor ondernemers en leiders met een neurodivers brein zie ik dagelijks hoe communicatie stukloopt op het niet echt luisteren. Maar ook hoe krachtig het is als je deze vaardigheid wel leert inzetten – zonder jezelf geweld aan te doen.

In dit blog leer je waarom luisteren een superkracht is, juist in een neurodivers team.

Je krijgt inzichten, voorbeelden en praktische tips voor leidinggevenden, teamleden én leiders met ADHD.

Inclusief luisteren betekent: luisteren met aandacht, zonder aannames.

Niet alleen naar wat iemand zegt, maar ook naar wat eronder ligt.

En misschien nog wel belangrijker: luisteren zonder dat je eigen hoofd het gesprek overneemt.

Het is luisteren zonder te labelen, zonder te fixen, en zonder te onderbreken.

In een team vol verschillende breinen – snel, traag, gevoelig, rationeel – is dat een noodzakelijke leiderschapskwaliteit.

Inclusief luisteren is ook een morele keuze.

Het gaat over ruimte geven aan anderen, over respect tonen en over ethisch leiderschap. Het is een fundament voor psychologische veiligheid in teams.

En zoals ik eerder schreef in mijn blog over zelfregulatie en leiderschap, begint dat vaak bij jezelf: jezelf reguleren om ruimte te maken voor de ander.

1. Leidinggevende met neurodivers team

Je team is een mix van persoonlijkheden: de snelle denker, de verlegen doener, de gevoelsmens, de structuurjunkie.

Jouw taak is om al die stemmen tot hun recht te laten komen.

Voorbeeld:

Een manager merkte dat zijn extraverte teamlid met ADHD vaak dominant was in vergaderingen. Door ‘praatbeurten’ in te voeren kreeg iedereen evenveel spreektijd en voelde iedereen zich gehoord.

Een ander praktijkvoorbeeld:

In een team waar ik coachte, waren veel wrijvingen over een nieuwe manier van werken. Vooral mensen met een sterke mening hadden moeite met de verandering.

De leidinggevende, als schakel tussen de werkvloer en de top, probeerde het in goede banen te leiden. Maar zodra er met emotie gesproken werd, liep het vast.

Luisteren was stap één – maar lukte nauwelijks. Een externe facilitator bood uitkomst: die zorgde dat iedereen gehoord werd, waardoor het gesprek weer op gang kwam.

2. Teamlid met ADHD

Luisteren is lastig als je brein al tien stappen vooruit denkt.

Je hoort iets en maakt direct een associatie.

Voor je het weet, praat je alweer. Maar wat als je eerst eens pauzeert?

Tip: Houd je hand bij je mond als iemand praat.

Fysiek anker. Simpel en doeltreffend.

Het vraagt oefening en reflectie.

In mijn blog over ADHD en reflectie in ondernemen ga ik dieper in op hoe je als ondernemer je innerlijke ruimte kunt terugwinnen. Ook dát is luisteren.

3. Leidinggevende met ADHD

Dubbelop: je moet zelf luisteren en je team bij elkaar houden.

Hier helpt het om structuur te creëren.

Vraag actief om feedback.

Laat mensen hun punt herhalen.

En geef jezelf ruimte om te vertragen.

In mijn artikel over ADHD en structuur laat ik zien hoe belangrijk het is om tijd te maken voor rust – ook (juist) als je denkt daar geen tijd voor te hebben.

Omdat je stress hebt.

Omdat je hoofd al vol zit.

Omdat je denkt dat je weet wat de ander gaat zeggen.

Of omdat je simpelweg niet geleerd hebt om echt te luisteren.

Maar dat kun je leren. Begin klein: zeg niks terwijl de ander praat.

Alleen dat al kan een wereld van verschil maken.

Een klant vertelde: “Ik dacht altijd dat ik goed luisterde, tot ik mezelf betrapte op het al bedenken van mijn antwoord voordat de ander was uitgesproken.”

Uit veranderkundige inzichten weten we dat ons brein automatisch zoekt naar oplossingen en verklaringen, zeker bij prikkelgevoelige profielen zoals bij ADHD. Luisteren vraagt daarom ook een ander soort training: minder cognitief, meer lichamelijk.

Reflectievragen:

• Wanneer voelde jij je echt gehoord?

• Wat deed de ander op dat moment en wat leverde dat jou op?

• Wat zou jij daarvan kunnen leren voor jouw eigen manier van luisteren?

Ook in mijn blog over ADHD en het vertellen van je verhaal raakt dit thema: als je zelf beter leert vertellen, leer je ook beter luisteren.

• Open afspraken over interrupties

• Ademhalingsoefeningen vóór je een gesprek start

• Samenvatten wat je gehoord hebt

• Check-in rituelen met je team: “wat speelt er?”

• Fysiek aarden: voeten op de grond, hand op je buik

Lichaamsbewustzijn (interoceptie) helpt enorm bij luisteren.

Als je voelt dat je hart sneller klopt, je adem omhoog schiet of je schouders strak staan, dan weet je: ik ben nu niet in staat om te luisteren.

Even vertragen helpt dan enorm.

Oefening:

De eerstvolgende keer dat iemand tegen je praat: doe niets.

Geen reactie, geen knikje, geen antwoord. Alleen ademhalen en luisteren.

Tel tot drie nadat de ander uitgesproken is.

Pas dan reageer je. Kijk wat er gebeurt.

Luisteren is geen trucje, het is een houding en een vaardigheid. En die kun je trainen.

Als je echt luistert:

• Ontstaat er vertrouwen

• Voelen mensen zich gezien

• Kom je sneller tot de kern

• Gaan gesprekken minder ‘rondzingen’

• Worden spanningen eerder uitgesproken

Echt gehoord worden is magisch.

Het gevoel dat iemand de tijd neemt, dat jouw woorden tellen, dat je mag bestaan met alles wat je bent – dat is luisteren. Dat schept veiligheid, verbinding en energie.

In mijn blog over zingeving met adhd schrijf ik over hoe luisteren naar jezelf en anderen leidt tot een dieper gevoel van betekenis en betere relaties, bijvoorbeeld met die met je liefdespartner zonder adhd.

Inclusie is een hot topic in organisaties.

Toch blijft het vaak bij mooie woorden.

Ik werkte onlangs bij een bedrijf met traditionele waarden.

Er werd gesproken over inclusie, maar onder de oppervlakte speelde institutioneel racisme. Daar werd niet over gepraat.

Pas toen het onbespreekbare bespreekbaar werd, ontstond er ruimte voor echte gesprekken – en voor luisteren met lef.
Of je nu ADHD hebt of niet, of je nu leiding geeft of niet: luisteren is de basis van verbinding. En verbinding is de basis van samenwerking. Dus ja, luisteren is leiderschap.

En misschien wel de meest onderschatte leiderschapskwaliteit van allemaal.

Luisteren is een vaardigheid. En iedereen kan het leren – ook jij, met dat drukke hoofd of dat volle team.

Verbinding ontstaat niet door praten, maar door luisteren.

Daar begint elk goed gesprek – en elk goed leiderschap.

Ik help ondernemers, leiders en professionals met een neurodivers brein om hun communicatie, vitaliteit en leiderschap te versterken. Met tools die echt bij ze passen.

Benieuwd hoe jouw luistergedrag je team of relaties beïnvloedt? Laten we het samen onderzoeken. Plan een match call gesprek. Dan luister ik eerst.