Wat is Rejection Sensitivity Dysphoria (RSD) en waarom voelt het zo heftig?

Je doet je best. Je wilt het goed doen, niemand tot last zijn, alles opvangen.

Maar dan gebeurt er iets kleins: een blik, een opmerking, een kort appje — en ineens voel je je keihard geraakt. Alsof alles wat je doet, niet goed genoeg is.

Tranen, boosheid, schaamte of totale terugtrekking. Soms begrijp je zelf niet waar die heftige reactie vandaan komt.

Als dat herkenbaar klinkt, is de kans groot dat je te maken hebt met Rejection Sensitivity Dysphoria (RSD).

In dit blog lees je wat RSD precies is, waarom het bij ADHD zo intens binnenkomt, en hoe jij hier op een mildere manier mee kunt leren omgaan.

In het kort: Waarom voelt RSD bij ADHD zo heftig?

Bij mensen met ADHD reageert het brein extra heftig op kritiek. Zelfs subtiele signalen kunnen voelen als een persoonlijke aanval. Door verstoorde emotieregulatie komt zelfs een kleine opmerking keihard binnen — alsof niet je gedrag, maar jij als mens wordt afgewezen.

RSD staat voor Rejection Sensitivity Dysphoria, oftewel: een extreme gevoeligheid voor afwijzing. Mensen met RSD ervaren afwijzing of zelfs de suggestie daarvan als pijnlijk – soms zelfs ondraaglijk.

Een frons, een neutrale opmerking, een onduidelijk appje… het voelt als afwijzing.

En dat roept heftige emoties op: verdriet, boosheid, schaamte, paniek.

Het is een fenomeen dat vaak voorkomt bij mensen met ADHD en wordt gekenmerkt door emotionele disregulatie: het onvermogen van je brein om emotionele signalen op een gezonde manier te dempen of reguleren.

Alsof je een volumeknop mist – alles komt op tien binnen.

Voor iemand met RSD, voelt zelfs een klein signaal van afkeuring als een sirene.

Dat betekent niet dat je ‘te gevoelig’ bent.

Het betekent dat je brein overbelast raakt door de intensiteit van wat je voelt.

En dat gebeurt sneller, harder en langer dan je misschien zou willen.

Twijfel je of jouw gevoeligheid voor afwijzing voortkomt uit ADHD?

Dat zie je bijvoorbeeld terug in 'Hoe ADHD je hoofd saboteert — Negatieve overtuigingen ontrafeld', waarin helder wordt hoe ADHD je denken kan beïnvloeden.

RSD is geen aanstellerij, geen teken van zwakte en ook geen officiële diagnose in de DSM. Het is een term die helpt begrijpen waarom sommige mensen — vooral met ADHD — zo intens reageren op afwijzing.

Het is dus niet wie je bent, maar hoe jouw systeem op prikkels reageert.

RSD zorgt ervoor dat je op scherp staat.

Je bent continu bezig met wat anderen van je vinden.

Je wilt graag goed doen, maar bent bang voor fouten, kritiek, of afwijzing.

Mensen met RSD:

• zijn vaak ‘people pleasers’

• hebben moeite zichzelf te geloven

• voelen zich snel beschaamd of onzeker

• reageren explosief of trekken zich volledig terug

• streven naar perfectie om afkeuring te vermijden

• durven geen projecten of gesprekken aan te gaan als ze bang zijn voor afwijzing

Voor je omgeving kan jouw reactie onverwacht of verwarrend zijn.

De ene keer huil je uit het niets. De andere keer barst je in woede uit.

Soms trek je je ineens helemaal terug of stort je je juist volledig op je werk om falen te voorkomen.

Voor partners, collega’s of leidinggevenden is het dan lastig om te weten wat er speelt.

Ze lopen op eieren of zeggen op den duur maar niets meer.

Niet uit onwil, maar uit onzekerheid.

Dat zet relaties onder druk – terwijl jij juist behoefte hebt aan verbinding.

Dat zie je terug in Jij, ADHD en je relatie — Handleiding voor als jij in een relatie zit, waar relatiepatronen met RSD invoelbaar worden.

Dit alles put uit, maakt moe en zet relaties onder druk – terwijl de intentie juist vaak liefde of verbinding is.

Misschien lees je dit niet omdat je zelf RSD hebt, maar omdat je iemand in je omgeving beter wilt begrijpen. Een collega, partner of medewerker. Iemand die heftig reageert op feedback – ook als jouw intentie goed is. Dan is dit stuk voor jou.

Feedback geven aan iemand met RSD vraagt om finesse – maar het hoeft geen mijnenveld te zijn.

Sterker nog, goed gegeven feedback kan juist enorm verbindend en versterkend zijn. Mensen met RSD zijn vaak ontzettend betrokken en gevoelig voor wat anderen denken. Als feedback wordt gegeven met aandacht en zorg, komt het ook dieper binnen – op een positieve manier.

Wat helpt:

• Kies je moment bewust. Niet tussen de soep en de mailtjes door, maar wanneer er echt ruimte is.

• Begin met waardering. Laat zien wat je ziet: inzet, intentie, groei. Dat is geen tactiek, dat is eerlijkheid.

• Wees concreet en constructief. Wat ging goed? Wat kan anders? Wat zou helpen?

• Check-in na afloop. Vraag hoe het binnenkomt. Niet om op eieren te lopen, maar om echt te luisteren.

Voorbeeldsituatie:

"Hé Sam, heb je even?

Ik zie hoe hard je hebt gewerkt aan dat project en dat waardeer ik enorm (oogcontact, rustige toon).

Mag ik iets met je delen dat me opviel? (check-in)

Je verslag was sterk, maar ik merkte dat de deadline krap werd gehaald.

Zullen we samen kijken hoe je dat volgende keer iets kunt spreiden? (balans).

En ik hoor ook graag hoe jij vindt dat het ging – wat werkte voor jou en wat minder? (uitnodiging tot feedback)."
Goed gegeven feedback geeft richting, erkenning en vertrouwen.

Het is geen confrontatie, maar een uitnodiging om te groeien – samen.

Dat blijkt ook uit Leiderschap en zelfregulatie bij ADHD - Hoe je van overleven naar leven gaat, waarin zichtbaar wordt hoe zelfregulatie helpt bij het omgaan met RSD.

Ben jij degene met ADHD en herken je jezelf in deze heftige reacties?

Dan is het belangrijk te weten dat je niet raar bent – maar dat je wel kunt leren omgaan met die intensiteit.

Wat helpt:

• Herken je triggers. Welke situaties brengen je van slag?

• Adem voordat je reageert. Letterlijk even tijd nemen.

• Oefen zelfcompassie. Je hoeft niet perfect te zijn om waardevol te zijn.

• Spreek je emoties uit, zonder ze te projecteren. “Ik voel me afgewezen” is iets anders dan “Jij wijst me af.”

Mensen met RSD proberen vaak controle te houden door extreem hun best te doen.

Alles moet perfect zijn. Fouten maken is geen optie – want dat voelt als persoonlijk falen.

Maar perfectie is onmenselijk. Ruimte maken voor imperfectie is één van de krachtigste stappen in het omgaan met RSD. Die zoektocht naar ruimte begint vaak met het lijf, zoals ook voelbaar wordt in 'Je lijf als kompas bij ADHD' – leer luisteren in plaats van doorduwen.

RSD is geen excuus – het is een verklaring.

En daarmee ook een startpunt. Je kunt leren omgaan met deze gevoeligheid, je kunt communicatie verbeteren, je kunt bouwen aan relaties die veilig en eerlijk zijn.

Volg coaching of training gericht op emotieregulatie of communicatie binnen relaties.

Lees je in – en wees nieuwsgierig, niet beschuldigend.

Wees mild. Voor jezelf en voor elkaar.

Veranderen is niet makkelijk, zeker niet met ADHD.

Maar zoals treffend verwoord is in ADHD en een gezonde leefstijl: veranderen is moeilijk, maar niet onmogelijk: verandering is wel mogelijk, als je de juiste ingangen kiest.

Ik vroeg me jarenlang af waarom ik zo heftig reageerde op kritiek.

Misschien is het RSD, misschien ook niet – maar ik vond het vervelend dat ik het zo voelde. Als trainer wil je jezelf ontwikkelen, en dat betekent ook: feedback ontvangen.

Wat mij hielp, was het perspectief veranderen.

Feedback is geen aanval, maar een cadeau.

Iemand neemt de moeite om bij te dragen aan jouw groei.

Dat is iets anders dan “zie je wel, ik doe het niet goed.”

RSD is geen probleem van overgevoeligheid, maar van onvoldoende veiligheid.

Je bent niet te veel. Je voelt gewoon veel. En dat verdient ruimte.

Wil je ontdekken wat jouw eerste stap is?

Neem dan contact met me op. Plan hier een matchcall.